Op 22 februari 1898 werd Anton de Kom geboren in Paramaribo, dit jaar precies 125 jaar geleden. Zijn leven lang streed hij voor vrijheid, rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid. “De Kom geldt als een van de belangrijkste stemmen van de antikoloniale beweging aan het begin van de twintigste eeuw. De Surinaamse schrijver streed tegen kolonialisme en racisme en deed in de Tweede Wereldoorlog verzetswerk.

In 1920 kwam De Kom naar Nederland en hij stoorde zich aan het feit dat de bevolking in Nederland zo weinig afwist van het slavernijverleden dat zich in Suriname had afgespeeld. Daarom begon hij met lezingen geven. Ook raakte hij actief in communistische kringen en schreef artikelen voor De Tribune en De Communistische Gids.

In 1932 keerde hij terug naar Suriname, waar hij een adviesbureau begon voor arbeiders met klachten over uitbuiting. De Nederlandse koloniale autoriteiten beschouwden hem als staatsgevaarlijk. Hij verdween zonder vorm van proces achter de tralies en werd na drie maanden met zijn gezin naar Nederland verbannen.

Daar schreef hij Wij slaven van Suriname, waarin de geschiedenis van het land voor het eerst werd beschreven vanuit een antikoloniaal gezichtspunt. Een nieuwe uitgave van het werk bereikte vorig jaar binnen no-time de bestsellerlijsten. Al in 1940 raakte De Kom betrokken bij het communistisch verzet in Den Haag. In 1944 werd hij opgepakt. Hij stierf vlak voor de bevrijding in een Duits concentratiekamp.”

In november 2023 werd er in Amsterdam een gedenksteen voor de Surinaams-Nederlandse schrijver, activist en verzetsheld onthuld, in De Nieuwe Kerk in Amsterdam. De Kom geldt in Suriname al decennia als een belangrijke historische figuur, maar bleef in Nederland lange tijd onderbelicht. De laatste jaren groeit de aandacht. In 2006 werd er in Amsterdam een standbeeld voor hem opgericht. Sinds 2020 maakt hij deel uit van de Canon van Nederland. Volgens de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema is er met de gedenksteen nu ook de literaire eer ‘die hem nog ontbrak, maar hem absoluut toekomt’.

Luister hier naar de podcast: Anton de Kom was de ultieme verzetsheld – met Roline Redmond.